elazığ deyimleri

alıntı yapacağım, halk arasında oldukça çok kullanılan açıklamalı söz öbekleri


ac garın guru çalım: fakir fakat çalımlı, mağrur olan kişiler için söylenir
ac gezip kuyruğı tik gezmek: kimseye minnet etmemek
acından mermere saplanmah: çok acıkmak, ihtiyaç içinde olmak
adın ne? reşit. sen söyle sen eşit: bir şey söylendiğinde duymamazlıktan gelen kişiler için kullanılır
agobun gazı: yemeği iri lokmalarla çok ve çabuk yiyen, her şeyi çabucak tüketen kişiler için kullanılır
ağıza dad, garna şiva: yenilen şey çok az olduğunda söylenir
ağız egmek: birisinden bir şey istemek
ağız vermek: cesaretlendirmek, teşvik etmek
ağzı açuh ayran delisi: aklı başında olmayan, avanak, sersem
ağzı yavan: hakkını aramayan, kendini savunamayan
akıl dağılanda nerdedin: birisine akılsız olduğunu ifade etmek için söylenir
aklı bokuna garışmah: şaşırmak
aklının dibini göstermek: saçma sapan konuşmak
aklı yar del: mecnun ve meczup kişiler için söylenir
ali gıran baş kesen: kabadayı, herkese hükmeden
aradan su sızmamah: çok samimi olmak
arı atmış, namusu satmış: arsız, edepsiz
asluhu nesluhu: insan aslına çeker
aşşuh atmah: teşebbüs etmek
at ağanın, göt ağanın sen ne garişisin: bir başkasının işine karışılmamasını ifade etmek için söylenir
atdan yenip eşşge binmek: iyiyi kaybedip kötüye sahil olmak
atını itinin nallamah: herhangi bir sebepten birisinin peşine düşmek, kötülük için takip etmek
at ürküden: çirkin, bön
ayın oyun etmek: dalavere çevirmek

bahar mayısı gibi suvaşmah: birisine yapışmak, yakasını bırakmamak
bahdılı seni: ne mutlu sana, keyif senin
bal esgi petekde: tecrübenin önemini anlatır
barabar peynir ekmek mi yemişük: ne samimiyetimiz var? nereden tanışıyoruz?
başan çalına: yapılan iyilik makbule geçmediğinde söylenir
başızı arğıtmıyam: lafı uzatmayalım
beli burhu gırılmah: çok yorulmak
bizim it size balta getürdü mü?: gereksiz ve ilgisiz ziyaretleri anlatır
borc alıp zekat dağıtmah: kazançsız ve boş çalışmayı ifade eder
boş küpe osurmah: yerine getirilemeyecek vaatlerde bulunmak
burnuna su segürtmek: ergenlik çağına gelmek
burnunu sıhsan canı çıhar: zayıf, çelimsiz

cecüğü gevşemek: arzulamak, ilgi duymak
cehezsüz gızın anası gibi dolanmah: telaşlı ve aceleci olmak
cır deyip yahasına yapışmah: birisine sataşmak, bir iş için ısrar etmek
ci deyip gaşmah: bir yere ziyarete gidildiğinde çabucak dönmek
cigeri gurt iye: hısım akrabaya düşkünlüğü ve kayırmayı ifade için söylenir
cin çali çingen oyni: düzensiz kalabaşığı ifade eder
cin içine cevüz düşmüş: bir kaç kurnaz kişinin arasında kalan saf bir kişinin halini ifade eder
çağa çoluğa garışmah: çoluk çocuk sahibi olmak

çağan ters mi beledin?: misafirliğe gidip çabuk kalkan ya da bir yere gitmek için acele eden kişilere söylenir
çayı görmeden çemillenmek: olacağı varsayılan bi iş için çok önceden hazırlanmak
çiçekleri yarılmah: çok sevinmek

dabannarı yağlamah: kaçmak
daha ne nenni ne çiş: henüz ortada bir şey yok
damarı gahmah: aksiliği tutmak, sinirlenmek
damlaya gelmek: çok üzülmek, merak etmek
dibine darı ekmek: bir şeyi tüketmek
dile sakgız olmah: dile düşmek
dili pabuç teki gader: dili uzun, herşeye cevap veren
düdüknen mi öpiler: istenilmediği yere giden kişiye söylenir

ecügü sızlamah: arzu duymak
ekmege pepe demek: çocukluk ifade eder
eli bayrahlı: isyankar
emel olmamah: güvenilir olmamak
enükken gulağını mı kesmişim: nereden tanıyayım? onu tanımıyorum
eşşegin böyügü ahurda: henüz iş bitmedi; işin zoru geride
et et üsdüne: çok kalabalık
ezim ezim ezilmek: nazlanmak

fısdik atıp gezmek: yiyip içip eğlenmek

gaburgası galın: kibirli, mağrur
ganat süpürtmek: bir şeyi arzu etmek
gaz boğazlamah: elinden iş gelmediği halde iş tarif etmek
gendiyi gadere goyi: kendisini ağıra satan, kibirli davranan
gıllı gar mı yağmış: sıcak havada kış giyeceklerini giyen, üşünmeyecek havada üşüyen kişiye söylenir
gına gaşuğu gibi: zerafet, kibarlık ve incelik ifade eder
goltuhdan vermek: şişirmek, pöhpöhlemek
göge çekilmek: yok olmak
gölgesi ağır: ağırbaşlı, saygın
götü gınalı mum mu yollilier: sanki davet mi ettiler?
götünü goyi galçasından ossuri: palavra atmak, gösteriş yapmak
gözden sürmeyi çekmek: çalmak, ustaca aşırmak
gözleri kortige düşmek: çok zayıflamak
gudümü basmah: birisinin uğursuzluğu için ifade edilir
gurdunu tökmek: hasret gidermek
gursağı geniş: hakaret ve rezalete ses çıkarmayan
guyruğunu omuzlamah: kaçmak, sıvışmak
guyruğu tava sapına dönmek: üşümeki donmak

hırlı gotdil del: dürüst değil, yaramaz kişi
hıriği sürütmek: bi yere misafirliği gidildiğinde peşinden başka konukları getiren kişilere denir

itin zemherinde gar yemesi: mevsimsiz yapılan bir iş ya da giyim üzerine söylenir
it otarmah: boş gezmek

kef de sahan: ne mutlu sana
kortikoğlu işi: üstünkörü, baştan savma yapılan işler için söylenir

leblebiye gaga demek: çocukluk ifade eder

mırt mırt edeceğine armut de de kurtul: lafı ağzında geveleme

nerde dıngıltı orda buluntu: her eğlenceye her olaya koşan kişilere söylenir

ossuruğu tırısmana çıhmah: korku ile kaçmak, çok hızlı koşmak

ölü damında davul çalmah: başkasının acısına sevinmek
ölüler zanneder ki diriler her gün helva yeyi: bilmeyenler durumunuzun iyi olduğunu zannederler
örkene un sermek: ipe un sermek

pirpirim mi yemişsin?: güçsüz, takatsız kişilere söylenir
pottirik olmah: sinirlenmek, kızmak

tene tene olmah: çalımlı davranma
teri topbuğundan çıhmah: çok çalışmak ve yorulmak
toh evin ac itleri: zengin evin gözü doymayan veya doyurulamayan çocukları
torpah başan: yazıklar olsun

un uşmi, kepek gaşmi: fakirliği, evde yiyecek bir şey bulunmadığını ifade eder

üregi atmah: arzu duymak
üregi getmek: içi gitmek
üregine tökmek: üzmek, üzülmek
üregine yendürmek: korkutmak
üregi yarılmah: çok korkmak, çok sevinmek
üstüne gög gürlememiş: kaba, görgüsüz
üzü hedik suyunnan yıhanmış: utanmaz, yüzü kızarmayan
üzünü gızartmah: birisinden bir şey istemek

ya sırtı ya partı/perti: ne olacaksa olsun, ya öyle ya böyle
yel gelecek delügü bilmek: menfaatinin olduğu tarafı bilmek
yel vermek: tahrik etmek
yere bahan, ürek yahan: siyence, sinsi
yükünü tepeye yıhmah: kendini ağıra satmak

kaynak: harput ağzı, zülfü güler