çankırı

çankırı’nın bilinen târihi Hititlere dayanır ve bir Hitit beyi tarafından kurulmuştur. Hitit imparatorluğunun merkezi olan Hattuşaş’a yakın oluşu sebebiyle önemli bir şehirdi. M.ö. 1200 senelerinde iç savaşlar sebebiyle Hitit imparatorluğu parçalanıp zayıflayınca, çankırı, Frikyalıların eline geçti. Daha sonra şehri Lidyalılar ele geçirdiler. M.ö. 6. asırda Persler bu bölgeyi Lidyalılar’dan aldılar. iki asır sonra Makedonya Kralı iskender, Persleri yenerek bu bölgeyi de eline geçirdi. iskender’in ölümü üzerine çankırı Galatların eline geçti ve “Gangaris” (keçisi bol ülke) ismi ile başkent oldu. Roma imparatorluğu Anadolu’nun bir kısmı ile berâber çankırı’ya hâkim oldu. Roma’nın ikiye bölünmesi üzerine bu kısım Doğu Roma (Bizans)elinde kaldı.

1071 Malazgirt Savaşından sonra çankırı Türkler tarafından fethedildi. Selçukluların önemli beyliklerinden olan Danişmendoğulları bölgeye hâkim oldular. Danişmend Devletinin kurucusu olan Melik Ahmed Danişmend Gâzi, Alparslan’ın komutanıydı. çankırı’nın fethini Emir Karatekin’e vermişti. Bu komutan 1082’de çankırı’yı fethetti ve 1106 senesine kadar çankırı vâliliğini yaptı. 1134’te Bizanslılar bir ara çankırı’yı işgâl ettilerse de, kısa bir müddet sonra Selçuklu Sultanı Birinci Mes’ûd, çankırı’yı 1137’de yeniden fethetti. Selçuklu devletinde mühim bir şehir olan çankırı, Moğol ve ilhanlıların istilâsına uğradı. Daha sonra Candaroğulları bölgeye hâkim oldular.

Birinci Murad, çankırı’yı Osmanlı Devletinin topraklarına katmıştır. 1402 Ankara Savaşında Candaroğulları şehri tekrar ele geçirdiyse de, 1439’da çelebi Sultan Mehmed, çankırı’yı yeniden Osmanlı Devletine kattı. Merkezi Kütahya olan Anadolu beylerbeyliğinin 14 sancağından biri de çankırı idi. Tanzimattan sonra Kastamonu, vilâyetinin 4 sancağından biri olmuştur. istiklâl Harbinde inebolu-Kastamonu yolu ile gelen cephâneyi Ankara’ya ulaştırmada çankırı erkek ve kadınlarının, cephânenin ılgaz Dağını aşmada Kale ve Kıyısın köylerinin hizmetleri çok büyük olmuştur. çankırı, Cumhuriyet devrinde il olmuş ve 1925’te Kengiri (Kangri)ismi “çankırı” olarak değiştirilmiştir. 1050 ve 1944’te büyük deprem geçirmiştir.